Πανδημία, μία κρίση, η οποία αφορά σε όλους τους ανθρώπους ανεξαρτήτως τομέα με τον οποίο ασχολούνται, επομένως και στον αθλητισμό. Ας αρχίσουμε περιγράφοντας την καθημερινή πραγματικότητα που βιώνουμε εδώ και ένα χρόνο πλέον και στην Ελλάδα.
Αυτό που ζούμε είναι μία ασύμμετρη απειλή, ένα κακό που υπάρχει μέσα μας και γύρω μας. Ένα διωκτικό άγχος, πολύ αρχαϊκό και δύσκολα διαχειρίσιμο, κινητοποιείται: “Ο κόσμος είναι γύρω μου και με κυνηγάει”, όπως αναφέρει ο ψυχίατρος, ψυχαναλυτής και συγγραφέας κ. Νίκος Σιδέρης. Ο περιορισμός είναι υποχρεωτικός, άρα δημιουργεί ενοχές και δεν τον ευχαριστιόμαστε όσο θα ευχαριστιόμασταν την απομόνωση και τη συνύπαρξη με αγαπημένα πρόσωπα κατόπιν δικής μας επιλογής.
Πολλές θεωρίες συνωμοσίας έχουν εμφανιστεί, μία αντίδραση ανθρώπων που διαψεύδουν την πραγματικότητα και αρνούνται το προφανές: ότι έχουμε χάσει την παντοδυναμία μας ως είδος. Η επιδημία του κορωνοϊού ξεκίνησε από την Κίνα, εξαπλώθηκε σε όλο τον κόσμο και επέφερε την παγκοσμιοποίηση των συγκινήσεων, όπως περιγράφει ένας άλλος ψυχίατρος, ψυχαναλυτής και συγγραφέας, ο κ. Σάββας Σαββόπουλος.
Τώρα πλέον έχει περάσει σχεδόν ένας χρόνος από τότε που ξεκίνησε αυτή η ιστορία. Έχουμε βιώσει την αίσθηση του πρωτόγνωρου, φόβο και άγχος, θυμό, αγάπη, αλληλεγγύη και θλίψη. Τώρα το χειμώνα, όπως κάθε χρόνο την αντίστοιχη εποχή, έχει μειωθεί η κοινωνική αλληλεπίδραση, υπάρχουν εξάντληση και απόγνωση, προβλήματα με τον ύπνο, αίσθημα κόπωσης στο σώμα και μία γενικότερη αίσθηση απώλειας νοήματος σε πολλά από τα πράγματα που κάνουμε, για τα οποία πλέον δεν υπάρχει καθαρός σκοπός ή προοπτική. Mας είναι δύσκολο να φανταστούμε το μέλλον, την μετά covid εποχή, αρνούμαστε το παρόν και ευχόμαστε να μην είχε συμβεί τίποτα και να επιστρέφαμε στην προ covid εποχή. Αυτή είναι ακόμη μία άμυνα που χρησιμοποιούμε απέναντι στην απώλεια που μας κυριεύει.
Σε όλα αυτά προστίθενται οι μεγάλες απώλειες σε ζωές, δουλειές, δεσμούς, χρηματικές απολαβές. Και σε κοινωνικό επίπεδο, υπάρχουν αυξημένη κοινωνική κρίση με όλο και περισσότερους απομονωμένους ή και αποκλεισμένους ανθρώπους, δυσπιστία απέναντι στους ηγέτες, απόρριψη ασαφών και αντικρουόμενων μέτρων και εξάντληση από τις διαρκείς αλλαγές, οι οποίες μας διατηρούν σε ένα διαρκές stand-by.
Ειδικότερα στον αθλητισμό, η καραντίνα, η μακρόχρονη αποχή από αγώνες ή και προπονήσεις ακόμη και τα άδεια γήπεδα έχουν απορρυθμίσει εντελώς το τρίπτυχο λειτουργίας όλων των αθλημάτων: Έσοδα – Βιωσιμότητα – Υποστήριξη. Οι δύο πρώτοι παράγοντες επηρεάζονται από τον τρίτο: την μαζική παρουσία κόσμου στα γήπεδα. Μόνο αν υπάρχει κόσμος στο γήπεδο, αυτό γίνεται ελκυστικό σε επενδυτές, ωφελούμενους (δηλαδή αθλητές μικρούς και μεγάλους, προπονητές, στελέχη), ΜΜΕ, χορηγούς, διαφημιστές.
Ποιες είναι λοιπόν οι λύσεις; Ας απαριθμίσουμε κάποια βασικά εφόδια που μπορούμε να έχουμε στη διάθεσή μας ως προπονητές αλλά και ως αθλητές:
1) Παραμένουμε σε επαφή: Αναγνωρίζουμε ότι αποτελούμε ένα σημαντικό κομμάτι της ζωής των άλλων και μπορεί να είμαστε ένας από τους λίγους ανθρώπους που οι υπόλοιποι εμπιστεύονται και είναι πρόθυμοι να μιλήσουν σχετικά με τα συναισθήματα, τις ανασφάλειες, τις ανησυχίες και τη γενικότερη ψυχική τους κατάσταση.
2) Αναγνωρίζουμε το βαθμό στον οποίο έχει επηρεάσει η κατάσταση τους άλλους: Κάποιοι συναθλητές, αθλητές, προπονητές ή συνεργάτες μας και οι οικογένειές τους δε θα νιώθουν ότι έχουν επηρεαστεί, ενώ άλλοι μπορεί να έχουν επηρεαστεί πολύ στην υγεία τους, στην οικονομική τους κατάσταση, την πρόσβαση στο φαγητό ή σε άλλα βασικά σε αυτήν την περίοδο κρίσης. Επίσης, η πανδημία του κορονοϊού μπορεί να επηρεάσει άλλες πτυχές της ζωής τους, όπως το κίνητρο για άθληση, το οποίο μπορεί να έχει μειωθεί.
3) Παραμένουμε διαθέσιμοι: Βασιζόμενοι στις ανάγκες, παρέχουμε πληροφορίες σχετικά με εναλλακτικές μορφές προπόνησης είτε από το σπίτι είτε μέσω ίντερνετ είτε σε εξωτερικό χώρο, καθώς και προγράμματα υγιεινής διατροφής. Μπορείτε επίσης να διατηρήσετε το ενδιαφέρον τους για το ποδόσφαιρο στέλνοντας για παράδειγμα ερωτήσεις γνώσεων για το ποδόσφαιρο τις οποίες θα πρέπει να διερευνήσουν, βιβλία να διαβάσουν.
4) Παραμένουμε oυδέτεροι και ρεαλιστές: Kρατάμε τη συζήτηση σχετικά με την πανδημία στις σωστές διαστάσεις για να βοηθήσουμε τους άλλους να κατανοήσουν και να εκλογικεύσουν, να επεξεργαστούν νοητικά οποιαδήποτε αδικία ή απογοήτευση προκύψει. Η συγκέντρωση και το σθένος είναι κλειδιά. Είναι φανερό πως μία ένα πάρα πολύ σημαντικό ζήτημα είναι η επαναπροσαρμογή των στόχων: δε μπορούμε ενδεχομένως να πετύχουμε όσα στοχεύαμε πριν ή όπως θέλαμε, δε θα γκρεμίσουμε όμως όσα έχουμε χτίσει, αλλά, τουναντίον, θα διατηρήσουμε και θα πετύχουμε όσα μπορούμε.
5) Εξασκούμε και καθιερώνουμε την αυτοφροντίδα: Παραδείγματα αυτοφροντίδας είναι το να κοιμόμαστε αρκετά, να ασχολούμαστε με δικά μας χόμπι, να τρώμε υγιεινές τροφές, να είμαστε σωματικά ενεργοί, να κρατάμε ημερολόγιο. Δώστε χώρο στον εαυτό σας ώστε να αναγνωρίσετε τα συναισθήματά σας σχετικά με τη διαχείριση αυτής της πανδημίας. Ας στηριχτούμε στο δίκτυο υποστήριξής μας, ώστε να μετριάσουμε το άγχος και τις δυσκολίες, να μοιραστούμε καλές πρακτικές που εφαρμόζουμε, πηγές πληροφόρησης και τρόπους λύσης. Εφόσον τα κάνουμε αυτά συστηματικά, θα βοηθηθούμε ώστε να νιώθουμε ότι έχουμε μεγαλύτερο έλεγχο και άνεση.
Η πανδημία και η καραντίνα ουσιαστικά επιταχύνουν εξελίξεις που θα έρχονταν ούτως ή άλλως στην τρέχουσα μεταμοντέρνα εποχή της ραγδαίας τεχνολογικής εξέλιξης, της απομόνωσης και του ατομικισμού. Αυτό που μας συμβαίνει είναι στεναχώρια από τον covid-19 και είναι φυσιολογικό. Αν νιώσουμε για οποιοδήποτε λόγο άσχημα και δε μπορούμε να το διαχειριστούμε ούτε με τη βοήθεια του περιβάλλοντός μας, μπορούμε να απευθυνθούμε σε ειδικούς ψυχικής υγείας.
Η αυτογνωσία λοιπόν, το να ξέρουμε σε τι κατάσταση βρισκόμαστε και τι μπορούμε να πετύχουμε μας προσφέρει μία μορφή χαράς, όσο περίεργο και αν ακούγεται. Αυτό το βρίσκουμε ρωτώντας ο καθένας τον εαυτό μας: «Τι με κάνει στεναχωρημένο;» και αναζητώντας την απάντηση.
Οπότε, πρέπει να αποκηρύξουμε τη νοσταλγία, να προτιμάμε και να επιδιώκουμε την επικοινωνία με άλλους τηρώντας τα μέτρα προστασίας, άρα είτε πιο αραιά από κοντά είτε πιο συχνά μέσω social media.
Βασίλης Ξερνός
Ψυχολόγος-Αθλητικός Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπευτής