Ιταλία και ΗΠΑ, ποδόσφαιρο και μπάσκετ, διοργάνωση εθνικών ομάδων (Euro) και διασυλλογική διοργάνωση (NBA), δύο διαφορετικές χώρες και δύο διαφορετικά αθλήματα σε διαφορετικού τύπου διοργανώσεις. Υπάρχουν άραγε κοινά ανάμεσά τους από άποψη νοοτροπίας και κουλτούρας; Και αν όχι σε εθνικό επίπεδο, σε επίπεδο τρόπου λειτουργίας της κάθε ομάδας;
Οι αποτυχίες του πρόσφατου παρελθόντος πονούσαν και τις δύο αυτές ομάδες, καθώς δεν κατάφεραν να ανταποκριθούν στις προσδοκίες που τέθηκαν εντός αλλά και εκτός των ομάδων. Για την εθνική ομάδα της Ιταλίας ήταν η αποτυχία πρόκρισης στους ομίλους του Παγκόσμιου Πρωταθλήματος 2018, η οποία θεωρήθηκε εντός αλλά και εκτός της χώρας παταγώδης. Για τους Βucks ήταν η αποτυχία να πετύχουν κάτι πραγματικά σπουδαίο στα playoffs των σεζόν 2018-2019 και 2019-2020, παρά τις εξαιρετικές τους επιδόσεις στις αντίστοιχες regular seasons.
Είναι γνωστό όμως ότι οι αποτυχίες επιτελούν και άλλες θετικές λειτουργίες: “σμιλεύουν” χαρακτήρες, επαυξάνουν το κίνητρο για επιτυχία στο μέλλον, “χτίζουν” ψυχική ανθεκτικότητα, ωριμάζουν τους ανθρώπους. Ο παράγοντας-κλειδί, το ορόσημο που καθορίζει την επιτυχία της συνένωσης όλων των “θρυμματισμένων κομματιών” μετά την αποτυχία και την κατάκτηση αυτών των θετικών λειτουργιών είναι η διασφάλιση και η ενίσχυση της συνοχής της κάθε ομάδας. Και σε αυτόν το σκοπό διαδραματίζουν σημαίνοντα ρόλο και βάζουν το λιθαράκι τους όλοι: η διοίκηση, ο head coach και όλο το coaching staff, o κάθε αθλητής ξεχωριστά και όλοι μαζί, το λοιπό επιτελείο της ομάδας. Για να ανακάμψουν όλοι τους, δεν εστιάζουν στο παρελθόν, απλώς μαθαίνουν από αυτό και προχωράνε με θερμό κλίμα εντός ομάδας στο μέλλον.
Αρχίζοντας από το NBA και τους Milwaukee Bucks, ο κάθε αθλητής ξεχωριστά και όλοι μαζί συνέχισαν να δουλεύουν μετά τις αποτυχίες. Διατηρούσαν σταθερές τις ρουτίνες τους ο καθένας ατομικά και όλοι μαζί πριν, κατά τη διάρκεια και μετά τους αγώνες. Mετά το τέλος κάθε αγώνα στα playoffs, ένας αθλητής έγραφε με μαρκαδόρο στον πίνακα των αποδυτηρίων ενώπιον όλων τον αριθμό των αγώνων που απομένουν μέχρι την κατάκτηση του πρωταθλήματος. Σαφής καθορισμός στόχων για να διατηρείται η συγκέντρωση της ομάδας σταθερή. Μετά την κατάκτηση του πρωταθλήματος, Ο Khris Middleton κλήθηκε να σχολιάσει τα πνευματικά χαρακτηριστικά που ώθησαν την ομάδα των Milwaukee Bucks να ανατρέψει την εις βάρος της εξέλιξη στις δύο σειρές των playoffs με τους Brooklyn Nets και τους Phoenix Suns, όπου βρίσκονταν να χάνουν 0-2 στους πρώτους αγώνες της κάθε σειράς: “Χάναμε 0-2 στη σειρά και το μόνο που κάναμε ήταν να έρθουμε πιο κοντά ο ένας με τον άλλο. Κάποιες ομάδες χωρίζονται, ρίχνουν την ευθύνη ο ένας στον άλλο. Σ’ εμάς ποτέ κανένας δεν εγκατέλειψε τον άλλο”. Ο Θανάσης Αντετοκούνμπο, χωρίς να έχει πρωταγωνιστικό ρόλο στην πορεία αυτής της ομάδας εντός των τεσσάρων γραμμών, επαινείται ή και υμνείται από πολλούς για τα τεράστια αποθέματα θετικής ενέργειας και βοήθειας που διέθετε σε όλα τα μέλη των Bucks καθ’ όλη την πορεία της ομάδας.
Ο Γιάννης Αντετοκούνμπο, που αναπόφευκτα κεντρίζει περισσότερο το ενδιαφέρον μας, εργάζεται πολύ και στο πνευματικό κομμάτι. Στα μέσα της σεζόν 2019-2020, όταν αναδείχθηκε για δεύτερη συνεχόμενη χρονιά MVP της κανονικής περιόδου, αρνήθηκε ή καλύτερα δεν αρκέστηκε σε αυτού του είδους την αναγνώριση λέγοντας χαρακτηριστικά: “Μη με αποκαλείτε MVP, μέχρι να γίνω πρωταθλητής”. Το κίνητρο και η στοχοπροσήλωσή του ανέκαθεν ήταν υψηλοί και όπως φαίνεται, αφιερώνει πολύ χρόνο, προσπάθεια ώστε να μην αρκείται στην επίτευξη ενός απλούστερου, αλλά επιδιώκει και τον πιο δύσκολο στόχο. Δούλεψε και εξακολουθεί να δουλεύει πολύ πάνω στις αδυναμίες του. Σε μία κατ’ εξοχήν ψυχολογική διεργασία, την εκτέλεση της ελεύθερης βολής, ακολουθεί μία αυστηρή και συχνά εκνευριστική για τους αντιπάλους ρουτίνα, χωρίς πάντα να αυξάνεται το ποσοστό ευστοχίας του στις βολές. Όμως, όπως χαρακτηριστικά ανέφερε μετά τον πέμπτο αγώνα των τελικών: “Απλώς αστόχησα. Ζω με αυτό, γιατί ακολούθησα τη ρουτίνα μου και αστόχησα”. Αποτέλεσμα στον τελευταίο του αγώνα όπου και στέφθηκε πρωταθλητής; 17/19 εύστοχες βολές στο τελευταίο παιχνίδι με τους Suns.
Συνέχεια με την εθνική ομάδα ποδοσφαίρου της Ιταλίας. Μία ομάδα που αναδομήθηκε μετά την αποτυχία του 2018 και το καινούργιο προπονητικό επιτελείο άλλαξε τόσο την αγωνιστική όσο και την πνευματική προσέγγιση της ομάδας. Ο πρώτος προπονητής Roberto Mancini επέλεξε για βοηθό του τον 57χρονο καλό του φίλο και παλιό συμπαίκτη Gianluca Vialli,ο οποίος αναδείχθηκε σε κεντρική φιγούρα σε επίπεδο φαντασίας και συμβολισμού εντός της ομάδας, με τη μακρόχρονη και μέχρι στιγμής νικηφόρα μάχη του με τον καρκίνο. Απροσπέραστο μέρος από τις ρουτίνες της ομάδας, στην έναρξη της διαδρομής της ομάδας με το λεωφορείο για κάθε αγώνα επιβιβαζόταν μετά από κάποια μέτρα εν μέσω αποθέωσης. Έδινε μελετημένες και στοχευμένες ομιλίες εμψύχωσης στους αθλητές της ομάδας, όπως στο κοινό δείπνο την παραμονή του τελικού με την Αγγλία, όπου διάβασε ένα απόσπασμα διάλεξης του Theodore Roosevelt από το 1910, το οποίο αναφερόταν στην υστεροφημία του θαρραλέου και επίμονου αγωνιστή. Μετά την κατάκτηση του Euro, τον μνημόνευσαν πολλοί, μεταξύ των οποίων και ο Alessandro Florenzi: “Μας δείχνει κάθε μέρα πόσο όμορφη είναι η ζωή. Θέλω να του πω ότι είναι ξεχωριστός για εμάς” ανέφερε μεταξύ άλλων κολακιών προς αυτόν.
Αναζητώντας και άλλους αφανείς ήρωες στη μεστή εθνική Ιταλίας, δε μπορούμε να παραλείψουμε τον Daniele de Rossi, παγκόσμιος πρωταθλητής ως ποδοσφαιριστής το 2006 και φροντιστής στην ομάδα του 2021: “Έθεσα τον εαυτό μου στη διάθεση της εθνικής και ήμουν ο τελευταίος που εντάχτηκα στο τεχνικό τιμ οπότε έπρεπε να κάνω εγώ τη ‘βρώμικη’ δουλειά. Ήμουν αυτός που κουβαλούσε τις μπάλες και τους κώνους και μάζευε τα φανελάκια αλλά δεν θεωρώ ότι ήταν κάτι το ιδιαίτερο. Κανείς δεν μου συμπεριφέρθηκε λες και ήμουν ο τελευταίος. Είμαι χαρούμενος που ήμουν μέρος αυτής της περιπέτειας.” Ο πολύπειρος Salvatore Sirigu, 34 χρονών με το ρόλο του τρίτου τερματοφύλακα, στήριζε με συμβουλές τεχνικής αλλά και ενίσχυσης της αυτοπεποίθησης του 22χρονου πρωταγωνιστή τερματοφύλακα Gianluigi Donnarumma, ο οποίος και εξήρε τη βοήθεια που του παρείχε ο πρεσβύτερός του.
Καταλήγοντας, μη ξεχνάμε ποτέ πως πολλές φορές στο κορυφαίο επίπεδο η αγωνιστική επιτυχία (κατάκτηση πρωταθλήματος) από την αγωνιστική αποτυχία (μη κατάκτηση πρωταθλήματος) απέχει ελάχιστα: ένα σουτ όπου για εκατοστά ή και χιλιοστά η μπάλα δε μπήκε μέσα στη στεφάνη, ένα δοκάρι στο οποίο προσέκρουσε η μπάλα και για χιλιοστά δε μπήκε μέσα, ένα πέναλτι, ένας τραυματισμός, μία αμφισβητήσιμη διαιτητική απόφαση. Σίγουρα αν αυτές οι δύο ομάδες δεν ανακηρύσσονταν πρωταθλήτριες, δε θα ασχολούμασταν τόσο ενδελεχώς σε αυτές. Όπως ενδεχομένως δεν έχουμε ασχοληθεί με άλλες ομάδες-υποδείγματα οργάνωσης και διατήρησης συνοχής, οι οποίες για κάποιο λόγο ή λεπτομέρεια δεν κατέκτησαν την κορυφή. Αξίζει όμως η αγωνιστική επιτυχία ή αποτυχία να επισκιάζει και να αποσπά την προσοχή μας από αυτές τις ψυχολογικές παραμέτρους;
Βασίλης Ξερνός
Ψυχολόγος-Αθλητικός Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπευτής